Wist je dat:
Flow zo genoemd wordt omdat mensen flow-ervaringen vaak beschreven met metaforen over stromend water.
1. Maak een duidelijk stappenplan
Naast weten wat je wilt bereiken, is het belangrijk om te weten welke precieze stappen nodig zijn om daar te komen. Om helemaal op te kunnen gaan in de taak is het van belang dat je tijdens het uitvoeren van de taak niet meer actief na hoeft te denken over wat je moet doen. Breek daarom van te voren het einddoel op in behapbare en duidelijke stappen. Een goed begin is dus letterlijk het halve werk.
2. Zorg voor directe feedback
Om in een flow te komen, helpt het om het effect van je handelen op de situatie zichtbaar te maken. Dit wordt ook wel het creëren van ‘directe feedback’ genoemd. Dat betekent niets meer of minder dan dat je onmiddellijk kunt zien wat er door jouw handelen gebeurd in de situatie. Bij sommige taken is dit makkelijker dan bij andere taken. Bij het schoonmaken van een vieze vloer zie je bijvoorbeeld direct het effect van je handelingen en heb je dus directe feedback te pakken zonder dat je daar iets voor hoeft te doen. In welke taken krijg jij directe feedback? En hoe kun je dit nog meer stimuleren?
3. Zoek de optimale balans tussen je competentie en de complexiteit van de taak
Herken je het fenomeen dat lastige taken vaak zorgen voor gedachten over hoe en wanneer je dit tot een goed einde gaat brengen? En te makkelijke taken al snel leiden tot het zoeken van afleiding? Om je aandacht volledig bij de taak te kunnen houden, is het belangrijk dat de uitdaging en je vaardigheden goed met elkaar in balans zijn. Onderstaande grafiek illustreert de relatie tussen de vaardigheden en uitdagingen.
4. Werk geconcentreerd
Flow ervaringen worden gekenmerkt door de ervaring dat we niet meer na lijken te denken over wat we moeten doen; het handelen lijkt automatisch te gaan. We zijn in een flow-ervaring zo geconcentreerd dat we ons helemaal een voelen met de taak. Sommige mensen rapporteren hierbij zelfs een gevoel van extase. Om in een flow te komen, is het daarom aan te raden om niet te veel afleiding te hebben en ervoor te zorgen dat je genoeg mentale capaciteit hebt om jezelf goed te concentreren.
5. Blijf met je aandacht in het hier en nu
Wanneer je flow ervaart, is er slechts ruimte voor het heden. Zorgen over vroeger of later krijgen geen kans om aan de oppervlakte te komen omdat de volledige aandacht nodig is voor de taak. Csikszentmihalyi legt uit dat dat het resultaat is van ons beperkte vermogen tot concentratie. Gezien onze hersenen niet te veel prikkels tegelijk aan kunnen, kunnen we in een staat van flow niets anders meer opmerken dan de taak waarmee we bezig zijn. Hoe makkelijker je met je aandacht in het hier en nu kan blijven, hoe beter je een flow-ervaring stimuleert.
6. Beheersing
Wanneer je flow ervaart, voel je competentie en controle. Je hebt het gevoel dat je de mogelijkheid hebt om de dingen zo te laten gebeuren zoals jij dat wilt. Dat gevoel van beheersing hangt ook samen met je vaardigheden. Hoe beter je bent in bepaalde vaardigheden en hoe meer ervaring je opdoet hoe eerder je een gevoel van beheersing zult ervaren. De crux hierbij is dat je nog wel een gevoel van uitdaging moet behouden.
De zes voorwaarden die hierboven beschreven staan, kan je in zekere mate beïnvloeden. Naast deze beïnvloedbare voorwaarden vond Csikszentmihalyi nog twee aspecten die in het merendeel van de flow-ervaringen voor kwamen.
7. De tijd vliegt of kruipt
Wanneer je flow ervaart, heb je het gevoel dat de tijd vliegt of juist in slow-motion voorbij gaat. Het gevoel van tijd past zich aan aan waar jij op dat moment mee bezig bent. In het boek ‘Flow in zaken’ benoemt Csikszentmihalyi een anekdote van een Olympisch kunstrijdster die dit effect mooi beschrijft ‘De tijd versnelt en vertraagt; het lijkt wel alsof hij zich onderwerpt aan jouw wil… Als je bijvoorbeeld geconcentreerd bent gaat hij langzamer. En als je echt een goed gevoel hebt over iets heel moeilijks, iets dat meestal heel lang duurt, dan gaat hij heel snel.’ Leuk feitje: het merendeel van de mensen wiens flow-ervaring is onderzocht, rapporteert dat ze ervaren dat de tijd sneller gaat.
8. Verlies van zelf
Wanneer je in flow bent en helemaal opgaat in je ervaring vergeet je niet alleen het verleden en de toekomst, maar ook vaak jezelf. Je verliest jezelf als het ware helemaal in het handelen. Veel mensen rapporteren ook het prettige gevoel dat ze ‘een zijn van met alles’ of ‘onderdeel zijn van een groter geheel’.
Mihaly wist toen hij zijn oorspronkelijke boek schreef waarschijnlijk niet dat de term “flow” een “household term” zou worden. Het concept flow is in de loop der jaren uitgegroeid tot een van de meest onderzochte fenomenen in de positieve psychologie. Het is niet alleen een belangrijk concept voor individueel welzijn, maar ook erg interessant voor werkgevers en hr-professionals.
Wil je meer weten over het begrip flow en hoe je dit kunt toepassen in je werk of hoe je dit kunt stimuleren bij jouw doelgroep? Dan kunnen we het boek Flow van Mihaly Csikszentmihalyi van harte aanbevelen. Dit boek krijg je thuis gestuurd wanneer je deelneemt aan de Postacademische Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling.
